Spółki akcyjne (dalej – JSC) oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to jedne z najpopularniejszych form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Tylko na dzień 1 maja 2018 r. było 14 597 JSC. Państwo nieustannie poszukuje sposobów ochrony praw akcjonariuszy i zwiększenia przejrzystości działań JSC. Aby rozwiązać ten problem, przyjęto ustawę nr 2210-VIII („… o uproszczeniu działalności i przyciąganiu inwestycji przez emitentów papierów wartościowych”) z dnia 16 listopada 2017 r., która wprowadziła zmiany do głównych ustaw regulujących działalność JSC, w tym do ustawy Ukrainy” O spółkach akcyjnych. Przyjrzyjmy się więc punktom bardziej szczegółowo.
Utworzenie Rady Nadzorczej
Nowe zmiany określają obowiązek powołania rady nadzorczej (zwanej dalej RN) w:
- Publiczne spółki akcyjne (dalej – PJSC)
- Banki;
- Prywatne spółki akcyjne (dalej – PrJSC), których liczba akcjonariuszy wynosi 10 lub więcej;
Ale jest wyjątek od tej reguły. Powołanie Rady Nadzorczej nie jest obowiązkowe, jeżeli każdy bez wyjątku 10 lub więcej akcjonariuszy jest powiązany.
Wcześniej za utworzenie SB odpowiadał każdy JSC, który miał 10 lub więcej udziałowców, niezależnie od ich rodzaju (prywatny czy publiczny).
Do czasu wykonywania uprawnień Zgromadzenia Narodowego również tutaj nastąpiły zmiany. Tradycyjnie członków Rady Nadzorczej wybiera się na walnym zgromadzeniu (zwanym dalej Walnym Zgromadzeniem). Jeśli jednak wcześniej zostali wybrani przed kolejnym dorocznym posiedzeniem JSC, teraz ustala się, że kadencja trwa nie dłużej niż 3 lata.
Dla PJSC ustawodawca stworzył dodatkową możliwość ustalenia w statucie innej kadencji Rady Nadzorczej, która nie przekracza 3 lat.
Ustanowiono również gwarancje niezależności Zgromadzenia Narodowego. Uzupełniono wymóg posiadania co najmniej dwóch niezależnych dyrektorów w Radzie Nadzorczej. Ustalono, że Rada Nadzorcza powinna składać się w 1/3 z niezależnych dyrektorów. A najmniejsza liczba takich dyrektorów powinna wynosić 2. Stąd logicznie ustalamy, że najmniejsza liczba członków Rady Nadzorczej powinna wynosić 6 osób. Takie wymogi dotyczą zarówno PJSC, jak i PJSC będących własnością państwa. Obejmują one:
- PJSC, w której państwo jest właścicielem ponad 50% akcji;
- PrJSC 50 lub więcej procent udziałów, które znajdują się w kapitale zakładowym państwowych spółek gospodarczych.
Nowością były wymagania stawiane niezależnemu dyrektorowi (członkowi niezależnemu) HP. Np. osoby, które łącznie zasiadały w Radzie Nadzorczej dłużej niż 12 lat, ostatnie 5 lat były członkami organów zarządzających spółki, są wspólnikami (właścicielami pakietu kontrolnego) lub ich przedstawiciele nie podlegają wymagania. Istnieją również inne ograniczenia. Na takiego członka Rady Nadzorczej nie mają wpływu inni członkowie Rady.
Należy wziąć pod uwagę, że wprowadzono również ograniczenia dotyczące stanowiska Prelegenta NA. Członek Rady Nadzorczej jest wyłączony z pełnienia funkcji przewodniczącego, jeżeli w ubiegłym roku był przewodniczącym kolegialnego organu wykonawczego JSC lub pełnił samodzielnie obowiązki takiego organu.
Kompetencje Rady Nadzorczej
Zmiany znacząco zwiększyły rolę Zgromadzenia Narodowego w zarządzaniu OA. Na przykład szereg spraw, które zostały wcześniej określone w karcie, trafia do jurysdykcji Zgromadzenia Narodowego, a mianowicie:
- przedstawienie przez akcjonariusza komunikatu w określony sposób;
- tryb powiadamiania osób o wypłacie dywidendy (data i termin, kwota, tryb);
- sposób na zapoznanie się z informacją o odbyciu OS spółki akcyjnej i rozesłaniu porządku obrad przez inicjatora zwołania.
Obecnie OS AO nie rozstrzyga kwestii związanych z prowadzeniem Zgromadzenia Narodowego. Nie dotyczy to jednak PJSC, której statut przewiduje, że KN JSC ma prawo rozstrzygać kwestie leżące w kompetencjach KN. Rada Nadzorcza ma również prawo skierować do rozpatrzenia OS SA każdą sprawę będącą przedmiotem rozpatrzenia przez Radę Nadzorczą.
Dodatkowo określone są przypadki, w których Rada Nadzorcza wyraża zgodę na istotną transakcję.
Komitety Rady Nadzorczej
Rosnące znaczenie Zgromadzenia Narodowego w zarządzaniu JSC ustawodawca zrekompensował zwiększeniem roli jego komisji, przede wszystkim w publicznych i państwowych JSC.
Obecnie, obok znanych nam statutu AO i rozporządzenia o Zgromadzeniu Narodowym, tworzenie i działalność komisji Zgromadzenia Narodowego reguluje także regulamin komisji zatwierdzony przez Zgromadzenie Narodowe. Przewidywał także uprawnienia komitetów, które muszą zostać utworzone.
Zgodnie ze składem komisji muszą one składać się z co najmniej 3 członków. Jednak inne ilości mogą być określone w dokumentach wewnętrznych. W posiedzeniu mają prawo uczestniczyć inne osoby, w tym członkowie organów wykonawczych i eksperci, ale tylko na zaproszenie komisji.
Wprowadzone poprawki doprecyzowały kwestię podejmowania decyzji przez Zgromadzenie Narodowe w sprawie propozycji jego komisji. W szczególności w przypadku braku propozycji komisji w sprawach przygotowywanych do rozpatrzenia przez Zgromadzenie Narodowe, to ostatnie nie ma prawa do samodzielnego podejmowania decyzji w tych sprawach. Tym samym ustawodawca, przyznając Zgromadzeniu Narodowemu szerokie uprawnienia, wprowadził dla niego pewne ograniczenia.
Ponadto, w celu zwiększenia efektywności działań komitetów NA, przeznacza się na nie fundusze. Kosztem przyznanych środków komisje Zgromadzenia Narodowego mogą pozyskiwać fachowych porad prawników, ekonomistów i ekspertów finansowych.
Wraz ze wzrostem uprawnień komisji Zgromadzenia Narodowego rosną również wymagania dotyczące sprawozdawczości. Komisje składają sprawozdania ze swojej pracy co najmniej raz w roku. Wyjątkiem jest komitet audytu, który raportuje co pół roku.
Sprawozdanie Rady Nadzorczej i ocena jej działalności
Corocznie SB PJSC, a także na wniosek SB PrJSC sporządza sprawozdanie z wykonanej pracy. Raport taki stanowi odrębną część ogólnego raportu rocznego JSC, w związku z czym stosuje się do niego wymogi dotyczące trybu i warunków publikacji ogólnego raportu rocznego.
Sprawozdanie powinno odzwierciedlać ocenę działalności Rady Nadzorczej. Taka ocena powinna obejmować:
- ocena jako kolegialny organ Zgromadzenia Narodowego (struktura, skład i działalność);
- ocena każdego członka Rady Nadzorczej (sprawność, kompetencje)
- ocena niezależności każdego niezależnego dyrektora;
- ocena komitetów NA (kompetencje, efektywność, skład, liczba spotkań, opis głównych zagadnień)
- ocena realizacji założonych celów.
Ponadto sprawozdanie musi zawierać procedury decyzyjne rady nadzorczej, a także relacje między działalnością rady a zmianami w sytuacji finansowo-ekonomicznej spółki.
Czy akceptacja zmiany jest bardziej plusem czy minusem?
Już od samej nazwy Prawa można zrozumieć, do jakiego celu jest ono skierowane. Nadając radzie nadzorczej znacznie szersze uprawnienia, stworzono w istocie skuteczny system kontroli i równowagi. To znacznie zmniejszyło wpływ akcjonariusza większościowego, a tym samym wzmocniło pozycję akcjonariuszy mniejszościowych, a także stworzyło warunki do przyciągania inwestycji.
Aleksandra Poliszczuka,
Junior Associate, praktyka prawa korporacyjnego i zgodności, Bachinsky & Partners JSC
Możesz polubić