Spółki akcyjne (dalej – JSC) oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością to jedne z najpopularniejszych form organizacyjno-prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Na dzień 1 maja 2018 r. było 14 597 JSC. Państwo nieustannie poszukuje sposobów na zapewnienie właściwej ochrony praw akcjonariuszy i zwiększenie przejrzystości działań SA. Aby rozwiązać ten problem, uchwalono ustawę nr 2210-VIII („… o ułatwianiu prowadzenia działalności gospodarczej i przyciąganiu inwestycji przez emitentów papierów wartościowych”) z dnia 16.11.2017 r., która wprowadziła zmiany do głównych ustaw regulujących działalność JSC, w tym do „ Prawo o spółkach akcyjnych”. Przyjrzyjmy się więc bliżej punktom.
Utworzenie rady nadzorczej
Nowe zmiany określają, że powołanie rady nadzorczej (dalej – SB) jest obowiązkowe w:
- publiczne spółki akcyjne (zwane dalej PJSC);
- Banki;
- Prywatne Spółki Akcyjne (dalej – PrJSC), których liczba wspólników wynosi 10 i więcej;
Ale ta zasada ma wyjątek. Utworzenie SB nie jest obowiązkowe, jeżeli każdy z 10 lub więcej udziałowców bez wyjątku jest powiązany.
Wcześniej za utworzenie SB odpowiadał każdy JSC, który miał 10 lub więcej udziałowców, niezależnie od ich rodzaju (prywatny czy publiczny).
W odniesieniu do okresu sprawowania władzy SB również nastąpiły zmiany. Tradycyjnie członkowie RN wybierani są na walnym zgromadzeniu (zwanym dalej „WZ”). Jeśli jednak zostali wcześniej wybrani na następne doroczne posiedzenie JSC, teraz ustala się, że kadencja trwa nie dłużej niż 3 lata.
Dla PrJSC ustawodawca przewidział dodatkową możliwość określenia w statucie innej kadencji SB, która nie przekracza 3 lat.
Ustanowiono również gwarancje dotyczące niezależności SB. Uzupełniono wymóg co najmniej dwóch niezależnych dyrektorów w RN. Ustalono, że SB powinno stanowić 1/3 niezależnych dyrektorów. A minimalna liczba takich dyrektorów powinna wynosić 2. Stąd logiczne jest ustalenie, że najmniejsza liczba członków SB powinna wynosić 6 osób. Takie wymagania dotyczą zarówno PJSC, jak i państwowej PJSC. Obejmują one:
- PrJSC, gdzie państwo posiada ponad 50% udziałów;
- PrJSC, której 50% lub więcej akcji znajduje się w kapitale zakładowym spółek państwowych.
Nowe wymagania wobec Dyrektora Niezależnego (Członka Niezależnego) RN stały się nowe. Przykładowo nie podlega wymogom osoby, które łącznie były członkami SB dłużej niż 12 lat, poprzednie 5 lat wchodziły w skład zarządu spółki, są wspólnikami (właścicielami pakietu kontrolnego) lub ich przedstawicielami. Przewidziane są również inne ograniczenia. Na takiego członka RN powinien wywierać jakikolwiek wpływ inni członkowie RN.
Należy zauważyć, że wprowadzane są również ograniczenia nałożone na stanowisko prezesa SB. Członkowi RN nie może być przewodniczącym, jeżeli w ubiegłym roku był przewodniczącym kolegialnego organu wykonawczego JSC lub pełnił obowiązki takiego organu samodzielnie.
Kompetencje rady nadzorczej
Zmiany znacząco zwiększyły rolę SB w zarządzaniu JSC. Na przykład do kierownictwa SB przypisuje się szereg kwestii wcześniej określonych w statucie, a mianowicie:
- zgłoszenie akcjonariusza w określony sposób;
- procedura powiadamiania osób o wypłacie dywidendy (data i godzina, wielkość, kolejność);
- sposób na zapoznanie się z informacją o przebiegu obrad JSC i rozesłaniu porządku obrad przez inicjatora zwołania.
Obecnie GM JSC nie rozwiązuje spraw należących do kierownictwa SB. Nie ma to jednak wpływu na PrJSC, którego statuty stanowią, że JSC mają prawo do rozwiązywania problemów wchodzących w zakres kompetencji SB. Ponadto SB ma prawo przedłożyć każdą kwestię, która jest przedmiotem rozpatrzenia przez SB, do rozpatrzenia przez JSC JSC.
Ponadto zdarzają się przypadki, w których SB wyraża zgodę na dokonanie znaczącej transakcji.
Komitety Rady Nadzorczej
Wzrost znaczenia JSC w zarządzaniu ustawodawcą JSC zrekompensował wzrost roli jego komitetów, przede wszystkim w publicznych i publicznych JSC.
Odtąd, oprócz zwyczajowych dla nas statutów JSC i przepisów o SB, tworzenie i działalność komitetów SB regulują również przepisy dotyczące komitetów zatwierdzonych przez SB. Przewidywał również uprawnienia komitetów, które należy utworzyć.
Jeśli chodzi o skład komisji, muszą one składać się z minimum 3 członków. Jednak może istnieć inna liczba dokumentów wewnętrznych. Posiedzenia są otwarte dla innych osób, w tym członków wykonawczych i ekspertów, ale tylko na zaproszenie komisji.
Wprowadzone zmiany były bardziej specyficzne dla podejmowania decyzji RN na podstawie propozycji jej komitetów. W szczególności, w przypadku braku propozycji komisji w sprawach, które są przygotowywane do rozpatrzenia przez SB, ta ostatnia nie ma prawa do samodzielnego podejmowania decyzji w tych sprawach. Tym samym ustawodawca wraz z przyznaniem szerszych uprawnień SB nałożył na nią pewne ograniczenia.
Ponadto, w celu zwiększenia efektywności komitetów SB, przeznacza się na nie fundusze. Dzięki przyznanym środkom komisje SB mogą angażować prawników, ekonomistów i ekspertów finansowych do udzielania profesjonalnych porad.
Równolegle ze zwiększonymi uprawnieniami komitetów RN wzrastają również wymogi sprawozdawcze. Co najmniej raz w roku komisje składają sprawozdanie z wykonanej pracy. Wyjątkiem jest komitet audytu, który raportuje raz na pół roku.
Sprawozdanie rady nadzorczej i ocena jej działalności
Co roku SB PJSC, a także na wniosek SB PRJSC sporządza raport z wykonanej pracy. Raport taki stanowi odrębną część ogólnego raportu rocznego JSC, w związku z czym stosuje wymogi dotyczące trybu i warunków publikacji ogólnego raportu rocznego.
Raport powinien odzwierciedlać ocenę działań SB. Taka ocena powinna obejmować:
- ocena jako kolegialny organ SB (struktura, skład i działalność);
- ocena każdego członka SB (sprawność, kompetencje);
- ocena niezależności każdego niezależnego dyrektora;
- ocena komitetów SB (kompetencje, efektywność, skład, liczba posiedzeń, opis kluczowych zagadnień);
- ocena realizacji założonych celów.
Ponadto raport powinien zawierać procedury podejmowania decyzji przez SB, a także związek między działalnością rady a zmianami stanu finansowo-ekonomicznego firmy.
Zmiany akceptacji są jeszcze bardziej na plus czy na minus?
Już od samego tytułu ustawy można było zrozumieć, do jakiego celu była skierowana. Nadając radzie nadzorczej znacznie szersze uprawnienia, w efekcie powstał efektywny system kontroli i równowagi. Tym samym wpływ akcjonariusza większościowego został znacznie zmniejszony, a tym samym wzmocniona pozycja akcjonariuszy mniejszościowych, a także stworzono warunki do przyciągania inwestycji.
Ołeksandr Poliszczuk
młodszy współpracownik prawa korporacyjnego i praktyki compliance
w kancelarii adwokackiej „Bachynskyy i wspólnicy”
Możesz polubić