Age of digital justice in Ukraine or what lies ahead for participants of the legal procedure following implementation of UJITS
Wiek cyfrowej sprawiedliwości na Ukrainie, czyli co czeka uczestników postępowania prawnego po wdrożeniu UJITS
Wiek cyfrowej sprawiedliwości na Ukrainie, czyli co czeka uczestników postępowania prawnego po wdrożeniu UJITS
System sądowniczy Ukrainy stoi u progu prawdziwej ery cyfrowej sprawiedliwości. W grudniu ubiegłego roku Państwowa Administracja Sądowa Ukrainy ogłosiła utworzenie i utrzymanie jednolitego systemu informacji sądowej i telekomunikacji (UJITS) we wszystkich sądach.
System ma na celu ułatwienie dostępu do wymiaru sprawiedliwości oraz zapewnienie skutecznych i szybkich rozwiązań w sprawach sądowych. Projekty rozporządzeń muszą być wstępnie zatwierdzone przez Naczelną Radę Sądownictwa po obowiązkowych konsultacjach z Radą Sędziów.
Obecnie projekt regulaminu dla UJITS na mocy decyzji Naczelnej Rady Sprawiedliwości jest w fazie finalizacji, ale do końca marca br. zostanie zatwierdzony i system będzie funkcjonował. Jednak obecnie w wielu lokalnych sądach powszechnych i apelacyjnych trwa proces cyfrowego zarządzania dokumentami, na przykład dokumenty dotyczące spraw są skanowane i przesyłane do zautomatyzowanego systemu zarządzania dokumentami.
Idea cyfrowej sprawiedliwości jest wdrażana w wielu krajach na całym świecie. W szczególności w USA istnieje elektroniczny system sądowy CM/EFC (Case Management/Electronic Case Files), który umożliwia; składanie pozwów, odwołań, przyjmowanie orzeczeń sądowych, udział w rozprawie sądowej w trybie wideokonferencji. Złożenie do sądu dokumentów w formie papierowej jest bezpłatne, w związku z tym nie należy uiszczać opłat sądowych ani opłat państwowych. We Francji w sądach karnych funkcjonuje również podobny system „E-huissiers”, który umożliwia uczestnikom postępowania karnego składanie do sądu pism procesowych w formie elektronicznej. W Belgii istnieje również system „E-Sprawiedliwość”, który zapewnia elektroniczną wymianę pism procesowych między sądami różnych instancji. W Kazachstanie funkcjonuje odrębny podsystem elektronicznego systemu sądowego, „Sąd”, który umożliwia wnoszenie pozwów do sądu każdej instancji, a także otrzymanie odpisu orzeczenia sądu wraz z kodem kreskowym, równie prawomocnego jak orzeczenie sądu w formie papierowej. Podsystem jest bardzo wygodnym instrumentem i cieszy się dużą popularnością. Z danych statystycznych Sądu Najwyższego Republiki Kazachstanu wynika, że w 2017 r. ponad 80% pozwów zostało złożonych przez podsystem „Sąd”.
Co czeka uczestników procedury prawnej po wdrożeniu UJITS?
Nowości wprowadzane przez UJITS dotyczą przede wszystkim uczestników (ich przedstawicieli) oraz innych uczestników procesu. System daje więc możliwość składania pozwów, odwołań czy kasacji, a także wniosków, pozwów, a nawet otrzymywania orzeczeń sądowych w formie elektronicznej. System ten stworzy możliwość wymiany dokumentów pomiędzy uczestnikami procesu i sądu, a także pomiędzy uczestnikami; a także możliwość uczestniczenia w rozprawie sądowej w trybie wideokonferencji. Ponadto uczestnicy procesu będą mieli możliwość zdalnego zapoznania się z dokumentami spraw w formie elektronicznej w dowolnym momencie. Wszystkie te możliwości pozwolą zaoszczędzić czas i pieniądze. Podobnie, sąd będzie kierował zawiadomienia prawne do uczestników postępowania sądowego na ich oficjalne adresy e-mail. Z kolei zmniejszy szanse na opóźnienie procesu przez przeciwnika. Ważne jest również, że UJITS utrzyma scentralizowaną automatyczną dystrybucję spraw między sędziami, a dostęp lokalny nie będzie możliwy.
UJITS zapewni również możliwość podjęcia działań prawnych na rzecz innych osób. W związku z tym użytkownik elektronicznego systemu sądowego za pomocą oprogramowania wygeneruje pełnomocnictwo dla pełnomocnika poświadczając je własnym podpisem cyfrowym. Pełnomocnictwo takie daje pełnomocnikowi prawo do komponowania, redagowania i składania za pośrednictwem elektronicznego systemu sądowego odpowiednich dokumentów w imieniu mocodawcy do właściwego sądu. Dla pełnomocników będzie możliwość złożenia elektronicznej kopii nakazu, poprzez poświadczenie jej zgodności z oryginałem podpisem cyfrowym.
Jaki system działa teraz?
We wszystkich sądach okręgowych i apelacyjnych uruchomiono w trybie testowym podsystem „Sąd elektroniczny”. W przyszłości stanie się on częścią Jednolitego Systemu Informacji Sądowej i Telekomunikacji. Podsystem ma jednak ograniczoną funkcjonalność, choć już teraz można uiszczać opłaty sądowe i generować ponad 400 pism procesowych. Rejestracja w Elektronicznym Sądzie następuje za pomocą podpisu elektronicznego.
Co ważne, za pośrednictwem Sądu Elektronicznego można już uiszczać opłaty sądowe i wnosić pozew do odpowiedniego sądu. W tym celu System posiada sekcję „Aplikacje”. Sekcja zawiera krok po kroku algorytm działań. W szczególności w pierwszej kolejności należy wybrać sąd, a następnie wprowadzić dane konta powoda, pozwanego, ustalić cenę roszczenia (o ile można ją oszacować). Kolejnym krokiem jest wypełnienie treści roszczenia. Możliwe jest załadowanie wypełnionego dokumentu lub złożenie reklamacji poprzez wpisanie tekstu w odpowiednim formularzu. Następnie załączniki w formacie PDF należy wgrać i dołączyć do wniosku. Ciekawostką jest to, że prawnicy mają możliwość przesłania cyfrowego skanu nakazu udzielenia pomocy prawnej w celu potwierdzenia władzy. Przedostatnim krokiem jest uiszczenie opłaty sądowej. Opłaty naliczane są automatycznie w oparciu o z góry ustaloną cenę roszczenia, istnieje jednak możliwość ustalenia innej wysokości opłaty (w razie potrzeby). Ostatnim krokiem jest podpisanie pozwu podpisem elektronicznym i złożenie go do sądu. W kolejnej sekcji „Moje sprawy” możliwe jest śledzenie ruchu sprawy. W systemie „Sąd Elektroniczny” w sekcji „Wiadomości” możliwe jest również otrzymanie wezwania do stawienia się w sądzie. Ogólnie podsystem „Sądy elektroniczne” robi pozytywne wrażenie. Wdrożone są już funkcje ułatwiające pracę i oszczędzające czas. Deweloperzy muszą również rozwiązać problem pojawiający się podczas rejestracji w systemie, szczególnie podczas odbierania potwierdzenia na skrzynkę pocztową. Ostatnim krokiem jest podpisanie pozwu podpisem elektronicznym i złożenie go do sądu. W kolejnej sekcji „Moje sprawy” możliwe jest śledzenie ruchu sprawy. W systemie „Sąd Elektroniczny” w sekcji „Wiadomości” możliwe jest również otrzymanie wezwania do stawienia się w sądzie. Ogólnie podsystem „Sądy elektroniczne” robi pozytywne wrażenie. Wdrożone są już funkcje ułatwiające pracę i oszczędzające czas. Deweloperzy muszą również rozwiązać problem pojawiający się podczas rejestracji w systemie, szczególnie podczas odbierania potwierdzenia na skrzynkę pocztową. Ostatnim krokiem jest podpisanie pozwu podpisem elektronicznym i złożenie go do sądu. W kolejnej sekcji „Moje sprawy” można śledzić ruch sprawy. W systemie „Sąd Elektroniczny” w sekcji „Wiadomości” możliwe jest również otrzymanie wezwania do stawienia się w sądzie. Ogólnie podsystem „Sądy elektroniczne” robi pozytywne wrażenie. Wdrożono już funkcje ułatwiające pracę i oszczędzające czas. Deweloperzy muszą również rozwiązać problem pojawiający się podczas rejestracji w systemie, szczególnie podczas odbierania potwierdzenia na skrzynkę pocztową. Pozytywne wrażenie robi podsystem „Sądy elektroniczne”. Wdrożone są już funkcje ułatwiające pracę i oszczędzające czas. Deweloperzy muszą również rozwiązać problem pojawiający się podczas rejestracji w systemie, szczególnie podczas odbierania potwierdzenia na skrzynkę pocztową. Pozytywne wrażenie robi podsystem „Sądy elektroniczne”. Wdrożone są już funkcje ułatwiające pracę i oszczędzające czas. Deweloperzy muszą również rozwiązać problem pojawiający się podczas rejestracji w systemie, szczególnie podczas odbierania potwierdzenia na skrzynkę pocztową.
Wdrożenie Zunifikowanego Sądowego Systemu Informacyjno-Telekomunikacyjnego to z pewnością słuszna decyzja na drodze do usprawnienia wymiaru sprawiedliwości na Ukrainie. Takie podejście jest innowacyjne i postępowe oraz zgodne z międzynarodowymi standardami wdrożonymi w wielu krajach na całym świecie.